به گزارش مشرق، طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نخستین روزهای مجلس یازدهم با ۱۷۰ امضای نمایندگان تقدیم هیئت رئیسه شد و نمایندگان در ۶ ماه اول فعالیت خود بارها در این باره در کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس و در نشست‌های تخصصی بحث و تبادل نظر کرده و از نظرات کارشناسان مختلف بهره برده‌اند. ضمن اینکه این طرح به صورت ویژه در مرکز پژوهش‌های مجلس مورد بررسی قرار گرفت.
طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس بعد از چند ماه بررسی چهارشنبه (۱۵ بهمن) در صحن علنی به رای گذاشته شد اما تصویب نشد.
بیشتر بخوانید:
تلخ و شیرین‌های مجلس یازدهم
به این ترتیب کلیات طرح اصلاح موادی از آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تحت عنوان طرح شفافیت آرای نمایندگان روز چهارشنبه ۱۵ بهمن ماه با ۱۵۳ رأی موافق، ۶۳ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع از مجموع ۲۳۴ نماینده حاضر در جلسه علنی رد شد.
آنچنان که رئیس مجلس توضیح داد این طرح نیاز به دو سوم آرای نمایندگان داشت که رأی لازم را نیاورد. بر اساس ماده ۱۱۷ آیین نامه داخلی که نصاب رأی‌گیری در مجلس، کمیسیون، کمیته و شعبه در موارد مختلف را تعیین کرده، در مورد اصلاح آیین نامه داخلی مجلس اکثریت دوسوم نمایندگان حاضر برای به تصویب رسیدن، لازم است. بر این اساس، طرح شفافیت آرای نمایندگان تنها سه رای مثبت تا تصویب شدن فاصله داشت.
علاوه بر اینکه شفافیت آرا در مجلس یازدهم تنها سه رای تا تصویب فاصله داشت، مخالفت‌ها با کلیات طرح نیز چندان از جنس مخالفت با اصل طرح نبود بلکه مخالفان تاکید داشتند که این طرح نیاز به شفافیت و فراگیری دارد این در حالی است که می‌توان به صراحت گفت گره کار بسیاری از مشکلات فعلی کشور فقدان شفافیت است که در صورت حصول این مهم می‌توان امیدوار بود که می‌توان مشکلات را یکی یکی رفع کرد.
** جمع آوری امضا برای بازگشت طرح شفافیت به دستور کار مجلس
بلافاصله بعد از رد این طرح خبر از نامه ۵۴ نماینده مجلس به هیئت رئیسه مجلس برای بررسی مجدد طرح شفافیت آرا نمایندگان در صحن علنی مجلس رسید؛ نامه ای که در آن علاوه بر درخواست رای گیری مجدد، اعمال ماده ۱۲۰ و ۱۲۱ آیین نامه هم برای طرح پیشنهاد شده بود تا رای گیری هم شفاف شده و به صورت قیام و قعود برگزار شود.
ماده ۱۳۰ آیین نامه داخلی مجلس ناظر بر این است که اگر طرحی مورد تصویب مجلس یا کمیسیونهای موضوع اصل هشتاد و پنجم (۸۵) قانون اساسی واقع نشد بدون تغییر اساسی تا شش ماه دیگر نمیتوان آن را مجدداً به مجلس پیشنهاد نمود مگر با تقاضای کتبی پنجاه نفر نماینده و تصویب مجلس.
همچنین ماده ۱۲۰ آیین‌نامه مجلس می‌گوید: هرگاه حداقل ۱۰ نفر از نمایندگان به جای استفاده از دستگاه الکترونیکی و یا قیام و قعود رأی‌گیری علنی با ورقه را تقاضا نمایند. ابتدائاً بدون بحث نسبت به درخواست، رأی گیری به‌عمل می آید و درصورت تصویب درخواست، اصل موضوع با ورقه و به‌طور علنی به رأی گذاشته می‌شود.
بر اساس این مواد همچنین اسامی موافقین، مخالفین و ممتنعین و کسانی که در رأی گیری شرکت نکرده و یا بعد از اعلام أخذ رأی از تالار خارج شده اند، بدون اینکه در جلسه قرائت شود، درصورت مشروح مذاکرات مجلس ثبت می گردد.
** شفافیت حداکثری حق مردم است
مردم و کارشناسان معتقدند که حق مردم است بدانند نماینده‌ای که انتخاب کرده‌اند به چه طرحی رأی می‌دهد و یا رایش درباره لوایح چگونه است؟ یا اینکه چه رایی به سوالات و استیضاح‌های وزرا می‌دهند؟
شفافیت در مجلس می‌تواند زمینهٔ ظهور و بروز جامعه سالم و شکوفا که خواست به حق ملت ایران است، را فراهم آورد و با توجه به این که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری هستیم از همه نمایندگان مجلس انقلابی انتظار می‌رود با تصویب قانون شفافیت مجلس زمینه شیشه‌ای شدن پارلمان را فراهم آورند؛ در این صورت است می‌توان این انتظار را داشت که شفافیت به سایر سطوح و ارکان نظام تسری پیدا کرده و امیدوار به رفع مشکلات بود ضمن اینکه وقتی حوزه‌ای در اتاق شیشه‌ای قرار گیرد کارشناسان و صاحب نظران می‌توانند درباره راه‌حل‌های برون رفت از مشکل نظر بدهند.
این درخواست بیش از ۵۰ نماینده مجلس در جلسه علنی ۲۸ بهمن پارلمان مطرح شد و نمایندگان موافقت کردند که طرح شفافیت آرای نمایندگان مجددا در دستور کار مجلس قرار گیرد. با این مجوز، هیات رییسه طرح را برای بررسی دوباره به کمیسیون آیین نامه داخلی ارجاع داد.
در حال حاضر کمیسیون آئین نامه داخلی مجلس مشغول بررسی طرح شفافیت آراست و انتظار می رود این طرحی بزودی و برای دومین بار در دستور کار صحن علنی قرار گیرد که می‌تواند پاسخی به مطالبه به حق مردم که خیلی از نمایندگان در دوران انتخابات قول آنرا داده بودند بدهند.
** متن طرح اصلاح شده شفافیت آراء نمایندگان مجلس
بعد از موافقت نمایندگان برای بررسی مجدد طرح و ارجاع آن به کمیسیون تدوین آیین نامه مقرر شد اصلاحاتی در متن طرح صورت گیرد که بخشی از متن آن به شرح ذیل است:
هرچند به طرح شفافیت آرا مشهور شده اما سایر فعالیت نمایندگان مجلس و روند قانون گذاری را نیز شفاف خواهد کرد. مواردی از جمله توزیع و انتشار عمومی تمامی مذاکرات مجلس، انتشار برنامه های مجلس ۳ روز قبل از تشکیل جلسه علنی برای عموم، انتشار اسامی حاضران و غایبان جلسه همراه با آرای نمایندگان به تفکیک مخالف، موافق و ممتنع و عدم شرکت در رای گیری، ارائه گزارش عملکرد کمیسیون در رسیدگی به طرح‌ها، لوایح، سوال و تذکرات و ... به صورت عمومی و امکان حضور نماینده صدا و سیما در جلسات علنی کمیسیون ها و اطلاع رسانی به صورت زنده و صوتی، اطلاع رسانی درباره ماموریت های فردی و جمعی نمایندگان مجلس و همچنین تعیین شرایط رای گیری مخفی در طرح پیش بینی شده است.
طراحان شفافیت آرا به تجارب جهانی در زمینه شفافیت اشاره کرده و با توجه به اینکه شفافیت آرای نماینده مطالبه عمومی است به سراغ آن رفته اند؛ به ویژه آنکه رای مخفی جز در مواردی حتی در قانون اساسی هم پذیرفته نیست و حتیپیش از استفاده از سیستم الکترونیکی آرای نمایندگان در جلسات علنی شفاف بوده است.
همچنین در بخشی دیگری از این اصلاحیه آمده است: در صورت اضطرار که رعایت امنیت کشور ایجاب نماید، هرگاه وزیر ذیربط یا بالاترین مقام دستگاه مربوط یا حداقل یک چهارم از اعضای کمیسیون، درخواست نمایند تا برای موضوع مورد بحث، جلسه غیرعلنی تشکیل شود، با تصویب کمیسیون جلسه صرفاً برای رسیدگی به همان موضوع، غیرعلنی می‌شود.
ماموریت‌های رسمی فردی و جمعی نمایندگان، از قبیل شرکت در سمینارها، اجلاس، بازدیدهای فنی و تخصصی و نظارتی در داخل و خارج از کشور با تصویب کمیسیون ذیربط و تایید هیئت رئیسه مجلس انجام می‌شود. هیئت رئیسه هر کمیسیون مکلف است حداکثر تا یک هفته پس از انجام ماموریت، گزارش آن را به همراه اطلاعات مربوط از جمله: فهرست اعضاء، هزینه ها، اهداف و نتایج؛ به صورتیکه قابل خوانش رایانه ای باشد، برای اطلاع عموم منتشر نماید. در مورد اعضای هیئت رئیسه مجلس این تکلیف به عهده هیئت رئیسه است.
برای آشنایی با نظر تعدادی از نمایندگان مجلس در این باره گزیده‌هایی از سخنان آنها به شرح ذیل آورده شده است:
قالیباف رئیس مجلس: به طرح شفافیت، رای موافق دادم ولی متاسفانه این طرح که به دو سوم آراء نیاز داشت با ۱۵۳ رای (۶۵.۲ درصد) موافق و فقط با ۳ رأی کمتر تصویب نشد.امیدوارم با ایجاد اصلاحات مدنظر نمایندگان و افزوده شدن به دامنۀ شفافیت، طرح مجدداً به صحن بیاید و در همین مجلس، قفل تصویب شفافیت آراء شکسته شود
فرهنگی سخنگوی هیات رئیسه: طرح شفافیت هم از آرای نمایندگان و آشکار شدن آن صیانت می‌کنند و هم در جاهایی که احتمال دارد با آشکار شدن آرای نمایندگان بر آنها فشار وارد شود و به حریت و آزادمنشی یک نماینده آسیب بزنند ممانعت می‌کنند.مخفی بودن آرای نمایندگان باعث رفع فشار از نمایندگان شده و شفافیت آرا نیز صداقت و یک رنگی را به جامعه القاء می‌کند.
حسین زاده بحرینی رئیس کمیسیون آیین نامه داخلی: باید شفافیت در مجلس قاعده باشد و عدم شفافیت، استثنا؛ مجلس فقط صحن علنی نیست؛ صحن علنی مجلس آخرین مرحله تکوین یک قانون است. در حال حاضر، هر نماینده با کلیک کردن روی یکی از گزینه‌های موافق، مخالف یا ممتنع بر روی رایانه خود، رأی می‌دهد و هیچ کس هم از رأی او مطلع نمی‌شود.شفاف شدن کمیسیون ها می‌تواند بهره‌وری مجلس را به شدت بالا ببرد. در این طرح، همان شفافیتی که قانون‌گذار اساسی برای صحن مجلس پیش‌بینی کرده، برای کمیسیون‌ها هم پیش‌بینی شده است. نمایندگان مجلس یازدهم می‌خواهد پرچم شفافیت را بلند کرده و آن را به اصل و قاعده تبدیل کند.
روح الامینی نماینده تهران: امیدواریم بحث شفافیت به معنای واقعی عملیاتی شود. قانون اساسی قائل به پخش صحن علنی مجلس از رادیو است و ما حتی قائل به این هستیم که با فناوری های موجود فعالیت مجلس و کمیسیون ها هم شفاف و به صورت اینترنتی پخش شود مگر اینکه موارد خاص امنیتی وجود داشته باشد. بسیاری از نمایندگان به صورت خودجوش و داوطلبانه فعالیت خود را شفاف سازی می کنند. این فرهنگ باید عادی شود که نماینده بتواند نظر خود را به صورت شفاف بیان کند و از طرف دیگر به دلیل این شفاف سازی دچار منع آزادگی نشوند.
سید کاظم موسوی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی: مردم از نمایندگان خود در مجلس انتظار شفافیت حداکثری در آراء و عملکرد دارند؛ شفافیت آرا کارآیی نمایندگان مجلس را بالا می‌برد و باید آن را به سایر قوا تسری دهیم.مجلس پیش قدم شفافیت حداکثری در کشور است؛ شفافیت آرا منجر به آن خواهد شد که مردم به مجلس اعتماد بیشتری کنند؛ شفافیت آرا فسادها را از بین برده و منجر به کاهش اتهامات و حرف و حدیث‌ها علیه نماینده می‌شود.
علی حدادی سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور: یکی از مولفه‌های اعتمادسازی در جامعه شفاف‌سازی مجلس و شفاف‌سازی رای نمایندگان است که این کار در راستای کارآمدسازی صورت می‌گیرد و باید به سایر قوا هم تسری پیدا کند.نماینده مجلس نباید هراسی از شفاف شدن رای خود داشته باشد زیرا این رای باید بر اساس تحقیق و بررسی و پژوهش محوری نهایی شده و ثبت شود. مجلس باید با شفافیت آرا روشنگری حداکثری ایجاد کند؛ اگر دولت در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم سازی‌ها شفافیت داشته و بتواند اعتماد مردم را جلب کند قطعاً می‌تواند در کارآمدسازی نظام دینی تاثیرگذار باشد. اگر مردم را در تصمیم گیری‌ها و تصمیم سازی‌ها دخالت ندهیم مشکلات ایجاد خواهد شد.
علی خضریان سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی: ایجاد شفافیت به عنوان یک راهبرد مهم در حکومت، پیش نیاز تحقق دو ارزش عدالت و آزادی است، چرا که دسترسی آزاد به اطلاعات، می‌تواند پایه‌ای برای آزاد و نقد اجتماعی باشد و از طریق نظارت‌پذیر کردن روندها و تصمیمات، زمینه بهره‌مندی برابر از فرصت‌ها برای تحقق عدالت فراهم شود.
۱۳:۰۹ - ۱۴۰۰/۰۱/۱۴
